"Neram buitni Umpu Belunguh najin khang mawat pulippuh persatuan tutop mekukuh makdapok tigaginjuh. Unyin guai setulungan niLiak hulun mufakat dang ngehalai ketukhunan nyin ne ram tutop terhormat. Sai kuat nulung Sai lemoh, haguk khuppok dang mak iwoh, sai tuha tihormati sai ngukha tisayangi. Timisalko ijuk lamban, wat tihang, wat hatokna, mana tian setukkok'an, mekukuh khik betiknana."

LEHOT NI : Ina Dalom Yusnani Pn Jaya Dilampung

Rabu, 26 Juni 2013

Sastra: Riwayat Kukuk 1933

Ciptaanni : Puniakan Dalom Ahmad Safe'i

( Sultan Ratu Pikulun, Raja Adat Paksi Buay Belunguh )
------------------------------------------------------


Bismillah sai bermula, Nyak mulai nulis Hinji
Mak lansungku sengaja, Ngejo Asal mulani

 Ngedeting pukul siwa, waktu adu debingi
 Surat surat tibaca, ngeguai sedih hati

Diwaktu nyak mengura, lagi campur puari.
Nyak ampai mulai kerja, Pasirah di Kenali.


Selagi manusia , pedom lulok seunyinni.
Mawat tisangka sangka,  ginjuh unyinni Bumi.

Dunia rasa gamba, unjuk dilom sekuci
Ngeliwat Tanjungcina, lebih gaoh hunjakni

Kursi Bufet, Pigura, sampiran rik lemari
Penuh pecahan kaca , ngehangga dija dudi

suak kemara ari, sai hurik mak bedaya
Nulung anak kajjongni, luar mak ngedok cara

Dibingi kelom buta, Hiruk pikuk bunjini
Lebon kemara maya, Lemoh balung rik sendi

Gumah sai mak cidera, bingung samasekali
Tehejong rik bedu'a, makdapok minjak lagi.

Turun wewah dunia, bingi buganti pagi.
Ampai wat benguncaka, nulung minak muari.

Tian sai kena timpa, balokni diangkati,
saikatan tipelihara, ngubur tian sai mati.

Ya Allah ya Robbana
Minjak radu ticuba, tebanting diunggak resi
nyak rangkang pegagapa, mak mudah injuk sangka gegoh lapah dirui

Barih munih jak sayya, bunyi dassyat sekali
Gemuruh juga juga , unjuk Kereta api

Ampai tipandai ia,  kimak derani pagi
Sai radu nyata, Tebihni Gunung Pesagi

Wat mekik mekau juga, ngebaca unyin puji
wat nabuh tabuh tala, ngehalau kukuk anggapni

Kenali, Surabaya, Juga Banjarnegeri.
Baru dn Sukadana, Serungkuk rik Negeri.

Rupani rata rata, sampai di Sukanegeri
Ramah kena bahaya, lantaran Kukuk hinji.

Tanno balin pai cara, tilanjutko kak nanti
 Nyak haga becerita, keadaan tatabumi.

***

Makkung kukuk terjadi,
Ibukota di liwa, Balik Bukit gelarni,
Daerah berak nana, Gumah rakyat betani,

Ngebana subur rayya, sebab gunung pesagi.
Tegak unjuk Raksasa, ditengah daerah hinji.

Tempat hulun busema, maksud nyepok hanipi
 Ratong jak ipa ipa, bidang bidang tahunni

Kemara ledak jak ia,  nutuk wai tehili
Jadi pupukni rimba, tanoman jadi humbi

Kapan ram cakak dia, dipuncakni Pesagi
Pandangan sedop nana, mak ngedok sai ngehalangi

Kapan ram sedang jaya, dipuncakni pesagi
sekitar gunung sayya, nyata terang sekali

Dibah tiliak liwa, Hujung Baru Kenali.
Ranau dan Gunung Raja, Danau Redik sekali.

Turgak, Sukaraja, Pekon Bahwai,Jejawi.
Juga Teluk Semaka, Tlk Betung rik Krui

Sayup sayup jak mata, pulau lunik sebiji.
cawani jelma pura,  seno Pulau Legundi.

Kapal wat pira pra, tiliak wara wiri
Lentera nampak nyata, kapan waktu dibingi

Jemeruguk dimata, gunung dikanan kiri
Seminung Rajabasa,Tenggamus menyendiri

Belerang bukit bata, Ciguk redik sekali.
Gunung Subhanallah nyata, Rulah tebing mategi.

Waktu bingian gempa, sabah rik kebun kupi.
Ngebuah rebu nana, mawat selama hinji.

Sai gumah basa dihuma, Musim ngagetas pari,
Tianno rata rata, minok dianjung sabahni.

Mani teradat dija, unyinni balai pari
Tepik disabah raiya, nyin dang payah ngatatni.
****

Nyak nerusko cerita, in jejama ngedengi
turun kukuk terjadi, korbanni gumah nana,
Sekira pukul lima, lagi masih dibingi

diwaktu sayya juga, diatas Gunung pesagi
tebih dipa ipa bunyini dasyat nana tidengi jena bingi,

 tanoh sai tebih sayya , nutupko batangari  
Kemara wai dia, mawat terus tehili

Nitebak tebih sayya, nyani danau rupani
Makkung hak pira saka, penepon mak tahan lagi

Kemara wai saidia, luar sama sekali
Kik rulah jadi rata, liku lurus ulihni

Sai ngehadang taborkucar, nutuk litak tahili
Kemara sabah rik huma, dipinggir batang hari

Habis disapu musnah, mawat sai tinggal lagi
Kik Pekon Sukaraja, pekon Bahwai, Jejawi

Bubungan ratu rata, nyama tanoh rik heni.
Ya Allah ya Robbana…Ribuan hulun mati,

wat bangong sanga keluaga, Mawat wat tinggal lagi,
jadi terang rik nyata,  ulun mak mengan lagi.
tibagi jak sai gena ,cutik citik disaini.

Ranglaya mik mardua, putus sama sekali,
mik krui reno juga, mak dapok tiliui.

Tebih sai balak dija, diteba Kutabesi.
Gunung pasir ngehangga, gumah munih barihni.

Bantuan sementara, dang tianggopko dihati
Mani mawat relaya, in ulun dapok ngedi.

Sai katan mati juga, mawat ngedok ubatni
lambanni ngadu bela, pedom dipa rangni.

Dinana rata rata, nyani kubu saunyinni
Tihang batang kahua, Hatok bulungni puttti.

Mani ulihni rejo , gumah nihan saimati
Haban merajalela, kolera rik Desentri.

Kukuk sayya dinana, mak ngedok henti henti
meginjuh juga juga, dilom 14 rani

Wat tesiar berita, tikabar dija dudi
Nanti rani Selasa, Kiamat dunia hinji.

Hulun gumah percaya, merabai haga mati
Mak lagi wat rencaka, barih syolat rik ngaji.

Untung nihan dinana, wat ratong satu kompi.
Serdaduni Belanda, haga nulung maksudni.

Nyusul munih jak sayya, Kapal sai jak Betawi.
Ngebatok dokter lima, obat, biasbarehni.

Reseden Bengkulu dinana, rik pembesar barikni
Sampai munih di Liwa, ngatur beras tibagi.

Nom dokter dinana, tian bubagi bagi
Dilom lima Marga, ngubati dija dudi.
****

Titinggalko cerita, sai nulung dija dudi.
Tanno ram mik liba, atar Suoh gelarni

 Disan wat pekon lima, diredik Batangari,
Gelarni wai Semaka, termashur dijadudi.

Meredik bukit Bata, gunung Lunik berapi,
Waktu terjadi gemp,a lamban rubuh sunyinni,

Korbanni pira pira, mekejung kik tibiti.

Ngakuk buttak cerita, wat munih sai terjadi.

Ulih akibat gempa. Rik adu sampai janji
Meletus bukit Bata, unjuk Meriam bunyini

Umbau belirang dinana, sesak napas ulihni
Injuk dilom Neraka, reno dia misalni

Tiliak dengan nyata, Apui ngejulang tinggi
Dunia kelom buta, hasok halom sekali

Makkung saka jak sayya, terai batu mak henti
disusul itak pula, panasna haga mati

Unyin kemara jelma, nyepok amanni diri.
Lijung ilung Semaka, Sebabaian tengah bingi.

Tinggalpai niku harta, makngedok guna lagi.
Bacak ngejaga nyawa, gampang munih rezeki.

Melapah dilom rimba, kena unak rik huwi.
Dunia kelom nana, petunjuk ikah hati.

Ngala kala tedaya, induh jaoh jaohna,
Kik sanak miwang juga, nambah putokni hati.

Tian mit Semaka, laju tinggal diudi.
Ngebeli tanoh Huma, nyani Pekon sendiri.

Tian Batubrak juga, pindah dihak libani,
 ngediriko pekon rua, kenyangan tigelari.

Gumah munih saLiwa, ngenomunih Kenali
Pindah mani terpaksa, mani harta mak lagi.

Berkat Tuhan sai Kaya ngeni tian Rezeki.
Tanno ya rata rata, adu kaya sunyinni.

Tanno tammat cerita, mak ngedok sambung lagi
jadi ingok'an dinana, reno dia terjadi.

Culuk radu membuya, tanno radu relom bingi, Mata radu kedugok,
mahap jama pembaca, Ngekalau buhanipi , ulihni pedom lullok.

- Kutata jak salinan Ina Dalom Yusnani Barlian - tabik

Tidak ada komentar:

Posting Komentar